Silalat di Angkola,
Bulung Gadung di Mandailing
Ulang marmayam amang di na sikola
Anggo gara-gara ni bujing-bujing



Selasa, 23 Maret 2010

Mangiutkon ma au soni

“Ahado ibaen jomu lae?” ning parlopoi mandok Jamanungkanan nadung lobi satonga jom manonton TV.
“Baen kamu ma jolo susu coklat, palalu epeng itapak pake kuah” ning Jamanungkanan tong mandok parlopoi leng adop TV i.
“Napeto nai do dabo, ulang margiri, dompak margura-gura aek bo, tako naget manaru pasir do hamu tu lopongkon?” ning parlopoi mulakan marsapa
“Tes paet ma soni baen kamu jolo sakalion” ning Jamanungkanan asok tai tarbege, padohal saonok naon pe leng na tes paet maia inumon nia.
Hum na isirup nia dope tes paet i, mangompoti mintop mada lampu (PLN), padohal nangkin nadompak asik-asikna dope Jamanungkanan manonton na marbal antara PSMS Medan vs Madina FC (rap hita doahkon dongan jadi kenyataan marjaya sepakbola di Madina on). Baen milasna roa ni Jamanungkanan, ipas-pas ia doma marcarito.
"Lima taon na jolo dihamian" ningna ma dabo lao manyargut goreng pisang si raja. Atiha pas manopotkon bulan Rabiul Awal, disada ari dung sidung sumbayang Jumahat, jongjong ma katua i marpidato.

"Assalamu 'Alaikum WW, maradopkon kaum muslimin sasudena, tubarisan ni mora na toras, lalu tu hatobangon, songoni na ipatobang, torus tu na tobang-tobang, santak tu namatobang tu, inda tarmasuk Tobang julu Botung". Harana di maso on hita sasudena nadonokma tu bulan Rabiul Awal, ima bulan Maulud ni Nabinta, jadi adong sada dua tolu dongan na mangalehen usul tu hami, ima anggo setuju do dihita sasudena, disamping ni hita mangarayaon Maulud Nabi tongkin nai, rap hita adongkon ma jolo sada acara marmangan-mangan hita nasakampung. Godang haropan nami pinomat sakali sanoli ibagasan ni sataon rap markumpul kita so leng tarjalin silaturrahmi, sondia do dongan-dongan, setuju do hita luai on?"

"Setujuuuuu" ning halak nabahat, tarutamo Jamangupat, nadung tarkelong markusandar ditiang ni masojid i, rupana ujung nai maia natarbege disia 'mangan' nakabotulan muse nangkin lao marangkat Jumahat inda sompat ia mangan jabat, harana tarlambat ro mangguris. Ima so torus ia mandokon setuju, harana baen na ibege niai ujung nai 'mangan', iambang ia antong na adong na marontang malim torus mangan.

“Anggo na rap setuju do hita sude roangku, rap ita tunjuk ma Oji i sebagai katuana marangkap Bendahara, setuju do hita ale dongan?”
“Setujuuuuu” ning halak na rami muse.
“Jadi malom akad on, rap markumpul ma hita disikola Madarosahan, ulang lupa rap marsioban inang ni daganakna be, harana halai juo do tongkin nai on angkan na bahatna markarejo, pature panganon, dohot na asing-asingna” ning Katuai muse lao manutup pidato.

Hita papondok carito, tibo di malom Akad nai, marangkat ma oji i dung siap sumbayang Isya manuju Madarosah na adong di hutai ima di tajulu, sementara oji on antong tinggal di tajae do. Itongandalan pasuo ma diibana halak namarjugukan dilopo ni Jamangombak, iontang oji i antong namarjugukan nadisinan, marsidok na idokna soni alak na di lopoi.

"Pajolo hamu ma oji, ro au non parpudi" ning Jamonis ma pajolo-joloon

"Anggo nangkan naron do so ro hamu ba ale, leng na parpudi mai gorarna, inda mungkin parjolo hamu i" ning oji i antong songon namanyindir Jamonis.

"Hami mangiutkon ma hami songoni dabo" ning Jamamudun muse ma sian topi leng asik soni manonton TV.

"Keta ma ni, ro mau on" ning Jabontar lao manyirup kopi paet

Mardalan antong torus oji i dohot rombongan na ra dohot marpokat manuju Madarosahan, tarparogok muse di tongandalan dohot inang si Lokot, "keta le dongan namarpokaton" ning oji i muse.


"Ah, hami mangiutkon ma hami dabo roangku songkoni" ning umak si Lokot mangalus.

Mur hita papondok carito, sidung marlugut, marpokat ma halak di Madarosah i, tai boto tar satonga maia panduduk ni kampungi na hadir, nalaian nai absen do sude. Dapot juo ma kaputusanna saborngini bahasona mambayar iuran 10 ribu dohot danon sasuat par rumah tangga, setuju na hadir, tokok meja, salose pokat.

Torang ari nai, simbur ma halak sude tu usahona sonjia na biaso, songoni juo oji i pe marangkat ma tu saba. I tongandalan pasuo muse mulak dohot inang di Moncot rongkon inang si Dapot, marsapa ma halai nadua di oji i.

"Tarsondia do hasil ni pokat tai borngini oji?" ning umak si Moncot ma

"Bo, inda na ro hamu nanga borngini?" ning oji i antong purak-purak marsapa

"Get roma da hami borngini oji, tai le bele-bele papodom daganakta na menek nai, bo tarpodom muse au" ning inang si Moncot.

"Amang si Moncot aso inda ro?" ning oji i muse mulak marsapa

"Tai ima le, dung do salose sumbayang magorib, ipagulung ia i pantar tonga i, na mungkor muse ma ia, 'tor rura tu jae tu julu' na ning ungkor nai ma" ning umak si Moncot mangalus. "Jadi tarpaksa mangiutkon doma ami songkoni roangku" ningia muse mangulaki.

"Imada, Anggo sian parpokatan borngini, so bisa hita mangkoyok lombu antong pinomat, jadi rap mangalehen epeng ma hita 10 ribu par rumah tangga, torus antong danon sasuat, soban mar pitu tasir, kantang sakilo, lasiak sa ...." inda pe salose oji i mangecek, bulus burangkit ma inang si Dapot.

"Inang go inang ojiiiii, ijia dei baya i polukan i jabat sai bahaaaat?" ning na ma dabo

"Anggo masalah poluk-mamoluk ba dongan inda mangarti au i, tu amang si Dapot ma dokon komu ampot tarpoluk ia" ning oji i muse antong mangalusina. Torus muse ipalalu ia obar, "Ima dabo sakali nai inang, pala adong naget pokaton, ulang sai namangiutkon sajo iba, marusaho do iba dohot manghadirina, pala inda setuju iba i dokon di halak nabahati, on i ontang marpokat dor namangiutkon, salose pokat burangkit ko" ning oji i lao marisar-isar kehe, rupa songon na adong ilala ia namanyosak sian boltok nia muka belakang.

"Ison epengna bo ipar, goreng sada, kue bolu dua, kacang goreng sada, gudang garam sabatang, hurang nai padomu hamu jolo dohot natuarian, cogot domai ampot deges ari bisa mandaek!" ning Jamanungkanan lao jong-jong mambuat catur. Iambang na get ke maia tusaba, hape na get manjalaki alo muse ma marcatur.

***

Salamat Mamili Calon Bupati / Wakil Bupati Madina
Periode 2010 - 2015
Awas, Ulang Sai Na Mangiutkon Sajo Hita, Ulang Muse Sala Pili
Bo, Tongkin Nai Ronjom Kita...

Selasa, 02 Maret 2010

Ba Duo Diateh Ban


Jungada do ale dongan-dongan, koum-koum nami taringot hamu atiha ita najolo marsiajar mangaji dibagas ni guru mangaji? Di toru ni taon lapan puluan i, inda pe adong buku Iqra' songon na diparsiajaran ni daganak sannari. Jadi maso i, buku Omma dope gorarna (ibuat goar on ima sian Juz Amma. Amma on ima pangkal ni surah An-Naba' juz 30). Sampe diari sadarion tarutamo dikampung-kampung di Mandailing leng na ipake juo dope buku Omma on, olope sada-dua tolu sikola madung manggonti on dohot buku Iqra'. Maksudna sarupo do da on, rap marsiajar mangaji Qur'an, somalo muse sumbayang, dohot na asing-asingna.
.....
Songon dia na dung rap hita maklumi, khususna di Mandailing tardokon do roangku 95% na marugamo Islam do. Islam on ro na sian Arab, marbahasa Arab, jadi tontu antong angkon na iparsiajaran do bahasa Arab on, so malo iba mangaji, mangarti muse iba pala sumbayang sanga aha nadidokon i, songoni do ning apak Guru so denggan iba namarugamo on.

Taringot di parsiajaran Bahasa Arab atiha mar Juz Omma na jolo, i eja ma huruf Hijaiyah on sada-sada, iloguon muse, kira-kira songonon : Alif, Ba, Ta, Tsa.... sampe Ya. Sidung ni : Alif diateh A, Alif Dibawah I, Alif di Dopen U = A-I-U, Ba Diateh Ba, Ba di Bawah Bi, Ba di Dopen Bu = Ba-Bi-Bu... sampe muse tu Ya. Sidung Songkoni : Alif Duo Diateh An, Alif Duo Dibawah In, Alif Duo Di Dopen Un = An-In-Un, Ba Duo Diateh Ban, Ba Duo Dibawah Bin, Ba Duo Di Dopen Bun= Ban-Bin-Bun. Ido Anggo Aslina cara mangejana. Tinggal Lagi atiha dompak daganak iba najolo, ipotong-potong bahasa nai ipapendek so ummomo basaon, jadi songonon. Alif Date A, Alif Bawa I, Alif Dopen U = A-I-U, Ba Duo Date Ban, Ba Duo Bawa Bin, Ba Duo Dopen Bun = Ban-Bin-Bun.

Muloi sian daganak au najolo, ma dung heran ma au on sapetona, aso songoni mangejana, makasudna bahasa nai doda, harana pala sian Bahasa Arab antong sugari, songonon dei mangejana : Alif Fatah A, Alif Katsro I, Alif Domma U= A-I-U, Ba Fatahain Ban, Ba Katsrotain Bin, Ba Dommatain Bun=Ban-Bin-Bun. Anggo sian Bahasa Malayu (Indonesia), songonon muse dei sugari mangejana : Alif Diatas A, Alif Dibawah I, Alif di Depan U=A-I-U, Ba Dua Diatas Ban, Ba Dua Dibawah Bin, Ba Dua Di Depan Bun=Ban-Bin-Bun. Pala Sian bahasa Mandailing, sugari angkon songonon : Alif Diginjang A, Alif Di Toru I, Alif Di Jolo U=A-I-U, Ba Dua Diginjang Ban, Ba Dua Di Toru Bin, Ba Dua Di Jolo Bun=Ban-Bin-Bun.
Bulunggadung Mandailing, O Tano Hasorangan, Tano Hatubuan, Inganan Parmayaman, Lubuk Parkatimbungan, Sian Ranjo Batu Santak Tu Sihepeng, Tano Nagambur Nanapu, Ingkon Mulak do au pala marhepeng..... alaleee bayaaa...